گزارش سالانه سرکوب رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در ایران؛ سال ۲۰۲۴

سال ۲۰۲۴ میلادی، سالی پر از رویدادهای چالش‌برانگیز و...

بررسی شاخص‌های آزادی مطبوعات در ۱۰۰ روز نخست ریاست جمهوری مسعود پزشکیان

این گزارش، پژوهشی درباره وضعیت شاخص‌های آزادی مطبوعات در...

گزارش ماه سپتامبر ۲۰۲۴؛ حکومت نظامی در مطبوعات

سپتامبر ۲۰۲۴ (۱۱شهریور۱۴۰۳- ۹مهر۱۴۰۳)، ماهی دشوار برای روزنامه‌نگاران و...

سه؛ شمار خبرنگاران ایرانی جان‌باخته در جنگ ۱۲ روزه

در درگیری نظامی بین ایران اسرائیل که به «جنگ ۱۲ روزه» مشهور شد، در کنار فرماندهان و نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران، صدها شهروند غیر نظامی نیز جان خود را از دست دادند. در میان شهروندان غیر نظامی، سه تن از خبرنگاران ایرانی نیز کشته شدند.

بامداد جمعه ۲۳خرداد۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن۲۰۲۵)، اسرائیل حمله‌ای گسترده را علیه زیرساخت‌های نظامی و هسته‌ای ایران آغاز کرد. در اولین روز جنگ، «فرشته باقری»، خبرنگار خبرگزاری دفاع مقدس، جان خود را از دست داد. خانم باقری فرزند سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، بود که به‌همراه پدرش در حمله اسرائیل به محل سکونتشان کشته شدند.

در تداوم بمباران‌های شدید تهران، پایتخت ایران، توسط اسرائیل، روز ۲۶خرداد۱۴۰۴ (۱۶ ژوئن۲۰۲۵)، ساختمان شیشه‌ای معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که یکی از نمادهای این رسانه دولتی است، هدف حمله اسرائیل قرار گرفت. در پی این حمله، «نیما رجب‌پور»، از سردبیران خبر صداوسیما کشته شد.

در این روز موج انفجارهای ناشی از بمباران مناطقی از تهران، باعث آسیب دیدن ساختمان محل استقرار تحریریه روزنامه سازندگی و پایگاه خبری انصاف نیوز شد. در اولین روز از آغاز جنگ نیز بر اثر بمباران تهران، ساختمان چاپخانه گل‌آذین که روزنامه تجارات و مجلات و نشریات متعدد دیگر را منتشر می‌کند، آسیب دیده بود. بر پایه اخبار منتشر شده توسط این رسانه‌ها، در این حادثه به هیچ‌کدام از خبرنگاران این رسانه‌ها آسیبی وارد نشد.

همچنین همزمان با جنگ ایران و اسرائیل، «احسان ذاکری» نیز که سال‌ها سابقه همکاری با خبرگزاری مهر و خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) را داشت، جان خود از دست داد.

فرشته باقری، نیما رجب‌پور و احسان ذاکری، سه خبرنگار ایرانی بودند که همزمان با همکاری با رسانه‌های دولتی ایران، بر اثر حملات نظامی اسرائیل کشته شدند. در جریان این درگیری نظامی «صالح بایرامی»، گرافیست که سابقه همکاری با مجله نشنال جئوگرافیک را در کارنامه داشت نیز کشته شد. به گفته منابع دفاع از جریان آزاد اطلاعات (DeFFI)، آقای بایرامی هنگام بازگشت از یک جلسه کاری، در منطقه تجریش تهران بر اثر اصابت ترکشِ موشک جان باخت.

با این وجود «سازمان بسیج رسانه»، نهاد وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز ۷تیر۱۴۰۴ (۲۸ژوئن۲۰۲۵)، با انتشار بیانیه‌ای شمار فعالان رسانه‌ای ایرانی کشته در جنگ ایران و اسرائیل را ۹ تن اعلام کرد. بررسی دِفای پیرامون اسامی منتشر شده، نشان می‌دهد، «معصومه عظیمی»، کارمند اداری صداوسیمای ایران بوده است. سه تن دیگر از اسامی منتشرشده به‌عنوان فعال رسانه‌ای نیز از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و عضو روابط عمومی این نهاد نظامی بوده‌اند. سابقه خبرنگاری مستندی از دو شهروند دیگری نیز که نام آنها در لیست فعالان رسانه‌ای جان‌باخته در جنگ ۱۲ روزه منتشر شده، در دسترسی نیست. دفاع از جریان آزاد اطلاعات امکان راستی‌آزمایی و تطبیق فعالیت این شهروندان با متدولوژی سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات برای ثبت نام آنها به‌عنوان خبرنگار را به دست نیاورد. این گزارش با دریافت اطلاعات جدید و تداوم بررسی‌ها به‌روزرسانی خواهد شد.

سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات (DeFFI)، با ابزار تاسف نسبت به کشته شدن خبرنگاران در میانه جنگ و حملات به زیرساخت‌های رسانه‌ای، باور دارد که خبرنگاران حاملان جریان آزاد اطلاعات و حافظان حق دسترسی شهروندان به اطلاعات هستند و هدف قرار دادن خبرنگاران یا زیرساخت‌های رسانه‌ای نقض آشکار مبانی حقوق بشری و حمله به آزادی بیان است. دفاع از جریان آزاد اطلاعات خواستار تحقیقات مستقل بین‌المللی برای بررسی این حملات است و بر لزوم حفاظت از جان و امنیت خبرنگاران در مناطق درگیری تاکید می‌کند.