در ماه آگوست سال ۲۰۲۴ (۱۱مرداد۱۴۰۳- ۱۰شهریور۱۴۰۳)، روزنامهنگاران و رسانههای ایرانی ماهی پر از حوادث پربسامد را سپری کردند؛ ماهی که با آغاز بهکار رسمی دولت چهاردهم در این کشور همزمان بود. در این ماه صدور حکم زندان علیه روزنامهنگاران نسبت به ماه پیش از آن بیش از پنج برابر افزایش یافت، دستکم ۱۸ روزنامهنگار و رسانه برخوردهای قضایی و امنیتی را تجربه کردند و نهادهای قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی دستکم در ۱۲ مورد حقوق قانونی روزنامهنگاران را نقض کردند.
ماه آگوست، ماهی دشوار برای اطلاعرسانی مستقل و حرفهای در ایران بود. در این ماه پس از ترور اسماعیل هنیه در تهران، بار دیگر ایران و اسرائیل تا آستانه جنگی مستقیم پیش رفتند، بازیهای پرحاشیه المپیک پاریس برگزار شد، اعتصاب گسترده پرستاران در شهرهای مختلف ایران رکودی جدید از اعتراض همزمان را ثبت کرد، مراسم پیادهروی اربعین همزمان با کمپین گسترده رسانهای پیرامون آن برگزار شد، در شبکههای اجتماعی کمپین افغانستانیستیزی که از ماههای قبل آغاز شده بود، عطفی جدید را تجربه کرد و افزایش آدمربایی، ترور، سرقت مسلحانه و ناامنی در سیستانوبلوچستان، تبدیل به یکی از پرتکرارترین اخبار و گزارشات مخابره شده از این استان شد.
آگوست ۲۰۲۴، با تداوم حبس دستکم هشت روزنامهنگار و فعال رسانهای در زندانهای ایران آغاز شد. ویدا ربانی، شیرین سعیدی، نسرین حسنی، پریسا صالحی، صبا آذرپیک، کامیار فکور، روحالله نخعی و یاشار سلطانی ماه آگوست را در زندان آغاز کردند. در میانه این ماه نیز با اجرای حکم زندان فواد صادقی، شمار روزنامهنگاران و فعالان رسانهای محبوس در زندانهای ایران به ۹ تن رسید.
سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات (DeFFI)، گزارش ماه آگوست خود را بر پایه ۲۲ پرونده جدید مستندشده توسط پژوهشگران این سازمان تهیه کرد. با استناد به این پروندههای مطبوعاتی، در فاصله زمانی یکآگوست۲۰۲۴ تا ۳۱آگوست۲۰۲۴ (۱۱مرداد۱۴۰۳- ۱۰شهریور۱۴۰۳)، ۱۸ روزنامهنگار و رسانه ایرانی در ۲۲ پرونده جداگانه برخوردهای قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی را تجربه کردند. شمار برخوردهای قضایی و امنیتی با روزنامهنگاران و رسانهها در ماه آگوست، سه مورد نسبت به ماه پیش از آن افزایش یافت.
تنها یک روز پیش از آغاز ماه آگوست، مراسم تحلیف مسعود پزشکیان برگزار و رسما دوران ریاست جمهوری او آغاز شد. با به قدرت رسیدن یک رئیس جمهور اصلاحطلب در ایران، امیدواریها درباره بهبود شاخصهای آزادی مطبوعات در ایران و کاهش اختلال در جریان آزاد اطلاعات در این کشور، افزایش یافت. با این وجود در اولین ماه از شروع به کار دولت مسعود پزشکیان، سرکوب روزنامهنگاران و رسانههای ایرانی ادامه یافت و تغییری معنادار در سازوکارهای سرکوب مطبوعات مشاهده نشد.
مسعود پزشکیان همزمان با روز خبرنگار در ایران، با درخواست انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران مبنی بر «پس گرفتن شکایات نهادهای دولتی از اهالی رسانهها» موافقت کرد. وزرای جدید نفت و آموزش و پرورش نیز اعلام کردند که شکایتهایی که پیشتر از سوی این وزارتحانهها علیه روزنامهنگاران و رسانههای ایرانی ثبت شده است، پس گرفته خواهد شد.
با این وجود، در یک ماه گذشته و پس از آغاز به کار رسمی دولت چهاردهم در ایران، نهادهای قضایی و دولتی از هفت روزنامهنگار و رسانه شکایت کردند و علیه آنها پرونده قضایی تشکیل شد. در این ماه، فرماندار شوش از مهدی آلکثیر، روزنامهنگار خوزستانی، شکایت کرد و دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر از شیدا حسنزهی و محمدیاسین جلالزهی. دادسراهای تبریز در یک هفته فاطمه قلیپور را در سه پرونده جداگانه احضار کردند و دادستان اصفهان علیه مسعود سپهر، مدیر مسئول بویرنیوز، اعلام جرم کرد.
در آخرین روز ماه آگوست نیز پس از واکنشبرانگیزشدن حضور پسر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور، در جلسه معارفه وزیر صمت، شماری از خبرنگاران با انتشار پستهایی در شبکههای اجتماعی از برگزاری مراسم معارفه وزیر ارتباطات، بدون حضور خبرنگاران خبر دادند. آنها نوشتند جلوگیری از حضور خبرنگاران در این جلسه به دستور محمدرضا عارف انجام شده است.
بر پایه پروندههای مستندشده توسط سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات، در ماه آگوست، دادگاههای سیاسی و مطبوعاتی و یا قضات دستگاه قضایی در ۱۱ مورد اقدام به صدور قرار مجرمیت یا حکم زندان علیه روزنامهنگاران و رسانهها کردند. در این ماه دستکم سه روزنامهنگار محموعا -با اعمال ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی و آخرین حکم صادرشده در هر پرونده – به ۱۰ سال و شش ماه زندان محکوم شدند و یک روزنامهنگار دیگر برای اجرای حکم زندان بازداشت شد.
در ماه آگوست صدور حکم زندان علیه روزنامهنگاران نسبت به ماه پیش از آن بیش از پنج برابر افزایش یافت. در ماه جولای محاکم قضایی چهار روزنامهنگار را در پروندههای جداگانه مجموعا به دو سال زندان، ۴۰ ضربه شلاق و ۲۸میلیون تومان جزای نقدی محکوم کرده بودند.
در روزهای ابتدایی ماه آگوست، فواد صادقی برای اجرای حکم حبس صادرشده علیه او، بازداشت و به زندان منتقل شد. چند روز بعد، موسی عاصفالحسینی، قاضی شعبه اول دادگاه انقلاب کرج، امید فراغت، روزنامهنگار ساکن این شهرستان را به شش ماه زندان محکوم کرد. در میانه این ماه نیز الهه محمدی، خبرنگار روزنامه هممیهن و نیلوفر حامدی، خبرنگار روزنامه شرق، در دادگاه تجدیدنظر استان تهران، هرکدام به پنج سال زندان محکوم شدند.
بر پایه پروندههای مستندشده توسط دِفای، نهادهای امنیتی، قضایی و دولتی جمهوری اسلامی تنها در یک ماه گذشته، دستکم در ۱۲ مورد حقوق قانونی روزنامهنگارانی که مورد پیگرد قرار گرفته بودند را نقض کردند؛ در هشت مورد دادگاههای مطبوعاتی بهشکل غیرعلنی و بدون حضور هیات منصفه برگزار شد، در دو مورد روزنامهنگاران مورد ضربوجرح قرار گرفتند، در یک مورد لوازم حرفهای یک روزنامهنگار بدون ارائه حکم قضایی ضبط شد و در یک مورد نیز تبعید یک عکس خبرنگار و فعال حقوق بشر، بهرغم پایان دوران محکومیت، کماکان ادامه پیدا کرد.
در نگرانکنندهترین رویداد ماه آگوست، اجلال قوامی، روزنامهنگار ساکن سنندج، عصر روز چهارشنبه ۷شهریور۱۴۰۳ (۲۹آگوست۲۰۲۴)، از سوی افرادی مسلح به چاقو مورد ضربوجرح قرار گرفت و پس از زخمی شدن به بیمارستان منتقل شد.
همچنین در ماه آگوست پلمب استودیوی فردای اقتصاد دو ماهه شد. منابع مطلع به دفای گفتند، بهرغم پیگیریهای انجام شده از سوی مدیران فردای اقتصاد، پلیس امنیت اقتصادی تهران از فک پلمب استودیوی این رسانه تصویری امتناع کرد. به گفته منابع مطلع: «هرچند دفتر فردای اقتصاد و تحریریه آن پلمب نشده و دسترسی روزنامهنگاران این رسانه به شبکههای اجتماعی و وبسایت فردای اقتصاد وجود دارد؛ اما پلمب استودیوی یک رسانه تصویری در عمل تفاوتی با توقیف آن ندارد. به همین دلیل فعالیتهای فردای اقتصاد تا زمان مشخص شدن وضعیت استودیو متوقف شده است.»
مشابه ماههای گذشته، در ماه آگوست نیز «نشر اکاذیب با هدف تشویش افکار عمومی»، موضوع ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی با ۱۲ مورد، بار دیگر پرتکرارترین اتهام منتسبشده به روزنامهنگاران و رسانهها بود. «تبلیغ علیه نظام» موضوع ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی با سه تکرار و «اجتماع و تبانی برای اقدام علیه امنیت ملی» موضوع ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی، با دو تکرار، دیگر اتهامات منتسبشده به روزنامهنگاران و رسانهها در پروندههای مطبوعاتی بود.
برای دسترسی به جزئیات کامل این گزارش که در ۳۶ صفحه تنظیم شده است، به فایل پیدیاف مراجعه کنید.